Χίτλερ, «Ο Αγών μου»: 100 χρόνια από την πρώτη έκδοση

Μπορεί ο Αδόλφος Χίτλερ να είναι νεκρός εδώ και ογδόντα χρόνια, αλλά με το όνομά του εξακολουθούν να γίνονται καλές μπίζνες μέχρι και σήμερα. Παλαιοβιβλιοπωλεία ανά τον κόσμο σημειώνουν ακόμη μεγάλα κέρδη από τις παλιές εκδόσεις του βιβλίου «Ο Αγών μου»: Μια γερμανική έκδοση κοστίζει περίπου 250 ευρώ, η ισπανική εκδοχή «Mi Lucha» πάνω από 300 ευρώ, ενώ η αγγλόφωνη «My Struggle» κοστολογείται περίπου στα 600 δολάρια σε γνωστές διαδικτυακές πλατφόρμες. Επιπλέον, η ιδεολογική του παρακαταθήκη παραμένει μέχρι και σήμερα επικίνδυνη.

Ελάχιστα βιβλία από τη σύγχρονη και νεότερη ιστορία είναι τόσο γνωστά, αλλά και τόσο διαβόητα όσο «Ο Αγών μου» του Αδόλφου Χίτλερ. Και κανένα άλλο έργο δεν περιβάλλεται από τόσους πολλούς μύθους. Ωστόσο, και ίσως ακριβώς για αυτό, η ιστορική έρευνα από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα περιορίστηκε στο να αναπαράγει απλώς όσα είχαν εδραιωθεί ως «κοινώς αποδεκτά».

Η βασική αντίληψη που εδραιώθηκε μετά το 1945, ότι το βιβλίο είναι δυσανάγνωστο, το μετέτρεψε σε ένα είδος… μενίρ, έναν μονόλιθο που οι ερευνητές αντλούσαν επιλεκτικά αποσπάσματα, «λαξεύοντας» προσεκτικά σχόλια και σημειώσεις. Συχνά δίχως ωστόσο να εξετάζουν τα συμφραζόμενα, το ιστορικό υπόβαθρο και την κοινωνία καθώς και τις ευρύτερες αντιλήψεις της εποχής τότε.

Η DW μίλησε με τον Αυστριακό ιστορικό Ότμαρ Πλέκινγκερ: «Το μοτίβο της μάχης είναι ήδη ενσωματωμένο στον τίτλο και εμπεριέχει και όλο τον ρατσισμό του Αδόλφου Χίτλερ», λέει ο Πλέκινγκερ. «Ο ισχυρότερος επικρατεί, η ανώτερη φυλή επικρατεί. Αλλά και σε ατομικό επίπεδο, στη μάχη για θέσεις και αξιώματα επικρατεί αυτός που έχει την ισχυρότερη θέληση, που είναι ο πιο αδίστακτος και, υπό μία ευρύτερη έννοια, ανώτερος φυλετικά».

Το βιβλίο του Χίτλερ για… «δώρο γάμου»

Ο Ότμαρ Πλέκινγκερ είναι ένας από τους σημαντικότερους μελετητές του Εθνικοσοσιαλισμού και ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς που ασχολήθηκαν με το βιβλίο του Χίτλερ. «Όταν το βιβλίο κυκλοφόρησε στις 18 Ιουλίου 1925, μόνο πάταγο δεν έκανε. Ήταν μία δύσκολη περίοδος για τον Χίτλερ», επισημαίνει ο Πλέκινγκερ. «Ο Χίτλερ ήταν ένας αποτυχημένος πραξικοπηματίας που μόλις είχε περάσει πάνω από έναν χρόνο στη φυλακή για εσχάτη προδοσία. Το εθνικοσοσιαλιστικό του κίνημα ήταν μικρό και χωρίς ιδιαίτερη πολιτική επιρροή στη Γερμανία και την Αυστρία».

Επίσης, ο ειδικός σημειώνει πως τέτοιου τύπου «εθνολαϊκές πολεμικές μπροσούρες και απομνημονεύματα φυλακής υπήρχαν πολλά στις αγορές τότε». Το βιβλίο του Χίτλερ ήταν ελάχιστα πρωτότυπο. Από άποψη περιεχομένου απογοήτευσε ακόμα και πολλούς υποστηρικτές του. «Υπάρχει αυτό το διάσημο απόσπασμα από την "Deutsche Zeitung", που εξόργισε πολύ τον Χίτλερ. Γράφει: Εδώ και 40 χρόνια διεξάγουμε τον εθνολαϊκό αγώνα άμυνας, και τώρα έρχεται ένας νεαρός πραξικοπηματίας (σ.σ. ο Χίτλερ) για να μας εξηγήσει τι είναι πολιτική σκέψη!», αναφέρει ο ιστορικός.

Παρ’ όλα αυτά, «Ο Αγών μου» έγινε μπεστσέλερ: Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία, ιδίως μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933. Μέχρι το τέλος εκείνου του έτους είχαν πουληθεί περίπου 900.000 αντίτυπα, ενώ η διανομή του ως γαμήλιο δώρο και η ζήτηση στον στρατό οδήγησαν στην έκδοση πάνω από 12 εκατομμυρίων αντιτύπων. Κυκλοφόρησαν διάφορες ειδικές εκδόσεις, πιο σύντομες εκδοχές, ακόμα και σε γραφή Μπράιγ, ενώ μεταφράστηκε σε 18 γλώσσες.

Το 2016 έληξαν τα πνευματικά δικαιώματα του βιβλίου, που ανήκαν στο κρατίδιο της Βαυαρίας από το 1945. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε στη Γερμανία για πρώτη φορά μία νέα σχολιασμένη επιστημονική έκδοση από το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας του Μονάχου, με στόχο την αποδόμηση του ναζιστικού λόγου μέσω κριτικής ανάλυσης και ιστορικού πλαισίου. Δημαγωγοί και λαϊκιστές τού σήμερα ωστόσο δεν χρειάζονται πια ογκώδη βιβλία 800 σελίδων. Το κοινό τους το βρίσκουν με σύντομα μηνύματα στο διαδίκτυο.