Τι «κατάφερε» η Μέρκελ και ποιοι είναι οι «εμείς»

Με αφορμή τα δέκα χρόνια από την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης η Süddeutsche Zeitung επισημαίνει ότι η φράση της Άνγκελα Μέρκελ «Θα τα καταφέρουμε» χρησιμοποιήθηκε μέχρι και 100.000 φορές σε ομιλίες και κείμενα των ΜΜΕ και αναρωτιέται ποιοι είμαστε «εμείς» και τι ακριβώς θέλουμε να «καταφέρουμε». Τονίζει δε ότι οι ίδιοι οι πρόσφυγες πολύ σπάνια ρωτήθηκαν τι πρέπει να καταφέρουν αυτοί και πώς αποτιμούν αυτή τη φράση.

Αποφασίζει λοιπόν το άρθρο να αλλάξει την οπτική και να δώσει τον λόγο σε έναν πρόσφυγα από την Γκάμπια, που έφτασε τον Απρίλιο του 2016 ανήλικος στη Γερμανία και πρόσφατα ολοκλήρωσε τις σπουδές Bachelor με βαθμολογία 1,8.

Ο Μαμαντού λέει: «Όπως πολλοί άλλοι νέοι που έρχονται στη Γερμανία, πίστευα ότι η ζωή εδώ θα ήταν εύκολη. Ακούς ότι η Ευρώπη είναι ο παράδεισος επί γης, με εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στην εκπαίδευση, την εργασία και κάθε είδους ευκαιρίες. Αυτή η εικόνα μεταφέρεται στην Αφρική μέσω των μέσων ενημέρωσης, των ταινιών, των γνωριμιών και των ιστοριών. Αλλά γρήγορα συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν πολλά εμπόδια μεταξύ της άφιξης και της ακαδημαϊκής ή ακόμα και επαγγελματικής επιτυχίας. Πρέπει να μάθεις τη γλώσσα, να συλλέξεις πληροφορίες για ευκαιρίες και δικαιώματα και, δυστυχώς, να αντιμετωπίσεις τις διακρίσεις, τον ρατσισμό και τον αποκλεισμό. Αναρωτιόμουν επανειλημμένα: "Τι κάνω λάθος; Γιατί μου φέρονται διαφορετικά;" Συνειδητοποίησα ότι η ζωή στη Γερμανία απαιτεί τεράστια ψυχική δύναμη. Αν είσαι πολύ ευαίσθητος, θα περάσεις δύσκολα».

Ο νεαρός πρόσφυγας λέει ότι αυτό που τον ενοχλούσε περισσότερο ήταν το γεγονός ότι ακόμα και άνθρωποι που ήθελαν να τον βοηθήσουν τον αντιμετώπιζαν ως «προβληματικό παιδί». Μεγαλύτερος φόβος του το φάντασμα της απέλασης, που τον συνόδευε κατά την διάρκεια των σπουδών του. Τελικά το 2020 πήρε άδεια παραμονής και το 2021 ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Ντούισμπουργκ. Όπως λέει, είπε στον εαυτό του πολλές φορές πως «ό,τι κάνεις, το κάνεις για σένα τον ίδιο και για κανέναν άλλον». Σήμερα πολλοί αναγνωρίζουν τι «κατάφερε» αλλά δεν ξέρουν πόσο σκληρή δουλειά χρειάστηκε γι' αυτό. «Έχω δει πολλούς ανθρώπους που ήθελαν να ακολουθήσουν το ίδιο μονοπάτι με εμένα, που ήθελαν να ενσωματωθούν και να χτίσουν μια καλύτερη ζωή. Ήθελαν να τα καταφέρουν, όπως είπε τότε η Μέρκελ. Αλλά το μονοπάτι γίνεται πιο δύσκολο και για αυτούς».

Σε μια προσπάθεια να εμφυσήσει αισιοδοξία η εφημερίδα σχολιάζει καταλήγοντας: «Τι απομένει, λοιπόν, από τη δήλωση της Μέρκελ; Έχουμε καταφέρει πολλά και μπορούμε ακόμη να πετύχουμε τα υπόλοιπα. Αλλά μόνο αν κατανοήσουμε το "εμείς" ως ένα κοινό έργο που απαιτεί προσαρμογή από όλους. Το να ακούμε ο ένας τον άλλον και να μαθαίνουμε από τις εμπειρίες του άλλου θα ήταν ένα σημαντικό πρώτο βήμα».

Και οι σκληροί επικριτές

Υπάρχουν φυσικά πολλοί αρθρογράφοι του συντηρητικού χώρου που δεν μπορούν να συγχωρήσουν τη συγκεκριμένη φράση. Ένα πολύ αντιπροσωπευτικό δείγμα αποτελεί ένας εκ των εκδοτών της συντηρητικής Frankfurter Allgemeine Zeitung που επικρίνει τις νέες δηλώσεις Μέρκελ ότι «καταφέραμε πολλά».

Γράφει χαρακτηριστικά: «Η χώρα αναρωτιέται: Έχουμε πετύχει, όπως προφήτευσε η καγκελάριος τότε; Έχουμε καταφέρει να καλωσορίσουμε περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες, τις αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες που έφταναν κάθε χρόνο; Ενσωματώθηκαν καλά όσοι ζήτησαν νόμιμα άσυλο και τους δόθηκαν θέσεις εργασίας; Και απελάθηκαν οι άλλοι, που δεν είχαν δικαίωμα παραμονής ή που το έχασαν εξαιτίας ποινικών αδικημάτων;»

Ο αρθρογράφος παραδέχεται ότι επιτεύχθηκαν πολλά χάρις και στη συμβολή που είχαν οι τοπικές κοινότητες.

«Σε πολλούς επαγγελματικούς τομείς η Γερμανία επωφελείται από μετανάστες που είναι πρόθυμοι να εργαστούν και να προοδεύσουν. Ωστόσο, είναι επίσης αδιαμφισβήτητοι και οι τομείς όπου η μαζική μετανάστευση έδειξε στο γερμανικό κράτος τα όρια του - εκεί όπου είχε ήδη αδυναμίες και εξακολουθεί να έχει και σήμερα: στην καταπολέμηση του εγκλήματος, στον περιορισμό του παρασιτισμού της κοινωνικής πρόνοιας και στα σχολεία, όπου τίθενται τα θεμέλια για τη ζωή. Παρά ταύτα οι εξετάσεις γλωσσομάθειας πριν από την εγγραφή στο σχολείο δεν έχουν ακόμη θεσπιστεί σε όλα τα ομόσπονδα κρατίδια. Το κράτος έχει αποτύχει πλήρως στην αντιμετώπιση των μεταναστών που πρέπει να φύγουν ξανά από τη χώρα. Αυτή είναι μια ασυγχώρητη αποτυχία, ειδικά όταν η απέλαση θα μπορούσε να είχε αποτρέψει δολοφονίες που επισκιάζουν τις ιστορίες επιτυχίες στη διαδικασία ένταξης».

Η προσωπική επίθεση στη Μέρκελ έρχεται στο τέλος του κειμένου με την κατηγορία ότι αυτή φέρει περίπου την αποκλειστική ευθύνη για την εκτόξευση των ποσοστών της Ακροδεξιάς στη Γερμανία.

«Η AfD είναι αυτή που επωφελείται περισσότερο από όλους από αυτές τις αποτυχίες. Η Μέρκελ έβγαλε το κόμμα από το κώμα πριν από δέκα χρόνια με την πολιτική της για τη μετανάστευση. Η AfD θα έπρεπε στην πραγματικότητα να είναι ευγνώμων στην πρώην καγκελάριο που της παρείχε το ζήτημα που ώθησε το κόμμα στη ραγδαία άνοδό του. Εδώ η Μέρκελ, με όλη τη δέουσα μετριοφροσύνη, θα μπορούσε να απαλλαγεί από το "εμείς" και να πει: Εγώ το κατάφερα».

Αυτό είναι κάτι που της επιρρίπτουν συνολικά όσοι θεωρούν ότι δεν θα έπρεπε να είχε ξεστομίσει εκείνη τη φράση αν και η ίδια έχει συχνά εξηγήσει το πώς και το γιατί.