Μετά την ολοκλήρωση της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό στην Γενεύη τον περασμένο Μάρτιο, οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης και Ερσίν Τατάρ, επέστρεψαν στο νησί για να υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις που έδωσαν στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Να συμφωνήσουν και να εφαρμόσουν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ενόψει μιας νέας πενταμερούς διάσκεψης τον ερχόμενο Ιούλιο.
Έτσι οι Χριστοδουλίδης και Τατάρ συναντήθηκαν στις 2 Απριλίου στον -υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ- χώρο του παλαιού αεροδρομίου Λευκωσίας, όπου μετέτρεψαν τις δεσμεύσεις τους στη Γενεύη σε ξαναζεσταμένο φαγητό. Συγκεκριμένα συμφώνησαν πως οι δύο δικοινοτικές επιτροπές που ήδη λειτουργούν στην Κύπρο «θα εξετάσουν το ζήτημα της συνεργασίας των δύο πλευρών σε θέματα περιβάλλοντος» και «θα διερευνήσουν παραμέτρους για αποκατάσταση ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών νεκροταφείων».
Δυσοίωνα μηνύματα
Ο Ελληνοκύπριος και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης συμφώνησαν επίσης και στη σύσταση μιας νέας τεχνικής επιτροπής για τη νεολαία, με 12 μέλη από κάθε πλευρά. Πάντως το μέλλον της νέας επιτροπής δεν προδιαγράφεται λαμπρό. Άλλωστε, έναν μήνα πριν από την ανακοίνωση της συμφωνίας για την επιτροπή νεολαίας, το Υπουργείο Παιδείας της Κυπριακής Δημοκρατίας άφησε εκτεθειμένο ένα ανάλογο δικοινοτικό πρόγραμμα, το πρόγραμμα Imagine, όταν βουλευτές των κομμάτων που στηρίζουν τον Κύπριο Πρόεδρο ζητούσαν την κατάργησή του.
Την άρνησή του να διευκολύνει τη συνεργασία των νέων στις δύο πλευρές του συρματοπλέγματος είχε δείξει από το 2022 και ο Ερσίν Τατάρ, αποσύροντας τους Τουρκοκύπριους μαθητές από το πρόγραμμα. Ανάλογα και η ιδέα για προώθηση θεμάτων περιβάλλοντος χρονολογείται από την πρώτη σύσταση δικοινοτικών τεχνικών επιτροπών, πριν από είκοσι χρόνια. Και αυτή η ιδέα όμως, καθώς αναφέρονται σε πάρκα πράσινης ενέργειας, προσκρούει σε θέματα εδαφικής κυριαρχίας ή και αρμοδιότητας ελέγχου και δεν προβλέπεται -εκτός απροόπτου- να υλοποιηθεί χωρίς προσκόμματα.
Μπλόκο στα οδοφράγματα
Αν και είναι νωρίς για να προδιαγραφούν οι εξελίξεις, από την πρώτη συνάντηση των ηγετών διαφάνηκε ότι η δήλωση του Αντόνιο Γκουτέρες μετά το πέρας της Πενταμερούς στη Γενεύη περί συμφωνίας των δύο πλευρών για διάνοιξη μέχρι τον Ιούλιο άλλων τεσσάρων σημείων διέλευσης ήταν υπέρ του δέοντος φιλόδοξη. Και αυτό γιατί δείχνει να προσκρούει στη λογική του πάρε-δώσε μεταξύ των πλευρών, αλλά και στην πολιτική προσέγγιση ε/κ και τ/κ γύρω από το ζήτημα της διάνοιξης οδοφραγμάτων.
Στο τραπέζι του διαλόγου σε αυτή τη φάση, η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητά τη διάνοιξη συγκεκριμένων σημείων διέλευσης στην ανατολική και νότια Λευκωσία για εξυπηρέτηση των Τουρκοκυπρίων, με την ελληνοκυπριακή πλευρά να ζητά τη διάνοιξη σημείων διέλευσης βορειοδυτικά και ανατολικά του νησιού ως αντίβαρο, για διευκόλυνση των Ελληνοκυπρίων κατοίκων. Για την ώρα η τουρκοκυπριακή πλευρά εμφανίζεται απρόθυμη να διανοίξει τα δύο οδοφράγματα με αναφορά στο ενδεχόμενο να αμφισβητηθεί η εδαφική κυριαρχία, αλλά και προτάσσοντας τον χαρακτηρισμό των περιοχών που ζητά η ελληνοκυπριακή πλευρά ως στρατιωτικών ζωνών. Η δυσκαμψία της τουρκοκυπριακής πλευράς γύρω από το θέμα των οδοφραγμάτων και η απουσία συμφωνίας αναστέλλει και την υποχρέωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη για λογοδοσία στις πολιτικές δυνάμεις που τον στηρίζουν, οι οποίες κατά το παρελθόν ζητούσαν ακόμα και κλείσιμο υφιστάμενων οδοφραγμάτων.
Σε αυτό το πλαίσιο και αναμένοντας τον διορισμό προσωπικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ για να δει αν υπάρχει έδαφος για επανέναρξη διαπραγματεύσεων για την ουσία του Κυπριακού, οι δύο ηγέτες επαναπαύονται στους στόχους τους, έχοντας τη δυνατότητα να υποστηρίζουν στα ακροατήριά τους ότι το Κυπριακό δεν βρίσκεται σε τέλμα. Στο τέλος του δρόμου αυτής της προσπάθειας θα κριθούν όμως όχι από τα ακροατήριά τους, αλλά από τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία αναμένουν να δουν αποδείξεις.