Η σκοτεινή πλευρά του σπαραγγιού

Για τους Γερμανούς, τα σπαράγγια δεν είναι απλώς ένα φαγητό - θυμίζουν περισσότερα ένα εθνικό πάθος… στα όρια της εμμονής. Κάθε άνοιξη, όταν ξεκινά επιτέλους η εποχή των σπαραγγιών, η λεγόμενη Spargelzeit, το γράφουν οι εφημερίδες, τα μενού των εστιατορίων αλλάζουν, οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από αυτό και ξεκινά μίας μορφής προσκύνημα μπροστά από τους πάγκους των πωλητών, που στήνονται δίπλα στους δρόμους.

Τα σπαράγγια έχουν την τιμητική τους ακόμη και σε προεδρικά τραπεζώματα, όπως εκείνο που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν τον περσινό Μάιο στο Βερολίνο. Τόσο το καλύτερο λοιπόν για τους λάτρεις του χλωμού λαχανικού, που φέτος, λόγω καλοκαιρίας στη Γερμανία, η σεζόν του ξεκίνησε νωρίτερα. Η εποχή του σπαραγγιού στη Γερμανία ωστόσο έρχεται κάθε χρόνο μαζί με δημοσιεύματα για τις καταστροφικές εργασιακές συνθήκες των εργατών.

Ακατάλληλη στέγη, εξαντλητικά ωράρια, σεξουαλική βία

Η εφημερίδα tageszeitung φιλοξενεί συνέντευξη με την κοινωνιολόγο Κατερίνα Ντανίλοβα, υπεύθυνη για την σύνταξη της ετήσιας έκθεσης για την Εποχική Εργασία 2024 από την Πρωτοβουλία για Δίκαιη Αγροτική Εργασία (Initiative Faire Landarbeit): «Στη φετινή μας έκθεση, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στις υπερβολικά ακριβές και ακατάλληλες συνθήκες στέγασης των εργατών.

Ωστόσο, εντοπίζουμε και άλλα σοβαρά προβλήματα, όπως η παραβίαση του κατώτατου μισθού και η εξαντλητική διάρκεια της εργασίας. Επιπλέον, οι συχνά εγκληματικές πρακτικές των μεσαζόντων παραμένουν χωρίς κρατικό έλεγχο. Ανησυχητικό είναι επίσης ότι λαμβάνουμε ολοένα περισσότερες καταγγελίες για σεξουαλική εκμετάλλευση», σημειώνει η ειδικός.

Η πλειονότητα των εργατών, όπως αναφέρει η Ντανίλοβα, προέρχεται από τη Ρουμανία και εργάζεται στη Γερμανία με βραχυχρόνιες συμβάσεις, δίχως κοινωνική ασφάλιση και υπό εξαιρετικά επισφαλείς συνθήκες. Ταυτόχρονα αυξάνεται ο αριθμός των εργατών και από άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας, αλλά και από Ινδία και Κίνα.

Το καθεστώς επισφάλειας είναι σύμφωνα με την ίδια και ο βασικός λόγος, για τον οποίο οι εργάτριες που δέχονται σεξουαλικές παρενοχλήσεις δεν προβαίνουν σε καταγγελίες: «Το μαθαίνουμε από συναδέλφους τους, συχνά τυχαία, όταν επισκεπτόμαστε τα αγροκτήματα για να ελέγξουμε τις συνθήκες εργασίας. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες,επιστάτες με σταθερή εργασιακή σχέση εκμεταλλεύονται την εξουσία τους και εξαναγκάζουν εργαζόμενες σε σεξουαλικές πράξεις».

Λευκά σπαράγγια, κόκκινες φράουλες, μαύρη εργασία

Βέβαια οι συνθήκες αυτές δεν αφορούν μόνο τους εργάτες στις καλλιέργειες σπαραγγιών, αλλά συνολικά τους εποχιακούς εργάτες σε καλλιέργειες γης. «Το περασμένο έτος, περίπου 241.000 εποχικοί εργάτες απασχολήθηκαν στη γερμανική γεωργία — σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού αγροτικού εργατικού δυναμικού. Χωρίς αυτούς, η συγκομιδή σπαραγγιού και φράουλας δεν θα ήταν καν εφικτή», λέει η Ντανίλοβα στη συνέντευξη.

Η ίδια συμπληρώνει μάλιστα ότι «πολλές ώρες εργασίας δεν καταγράφονται ούτε πληρώνονται. Ένας εργάτης μπορεί να δουλεύει 12 ή και 14 ώρες την ημέρα, αλλά να πληρώνεται μόνο για 8 ώρες. Σε άλλες περιπτώσεις, οι εργοδότες 'αντισταθμίζουν' τη διαφορά μέσω υπέρογκων χρεώσεων για τη στέγαση, την οποία παρέχουν οι ίδιοι — συχνά σε τιμές που ξεπερνούν ακόμη και τις τιμές ενοικίων σε μεγαλουπόλεις».

Παράλληλα, οι καλλιεργητές σπαραγγιού παραπονιούνται ότι αφενός δε βρίσκουν εργάτες για την συγκομιδή και αφετέρου ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 15 ευρώ την ώρα θα δώσει το «τελειωτικό χτύπημα» στα γερμανικά σπαράγγια, καθώς, όπως αναφέρει η εφημερίδα Bild σε σχετικό δημοσίευμα, στη γερμανική αγορά πωλούνται πλέον τα ελληνικά σπαράγγια, που είναι σαφώς πιο οικονομικά από τα γερμανικά.

Ωστόσο, το δημοσίευμα της taz για τις συνθήκες εργασίας των εργατών φέρνει για ακόμη μία χρονιά στο προσκήνιο ένα ζήτημα που αφορά κατά κύριο λόγο μετανάστες και εργάτες με επισφαλή συμβόλαια ορισμένων μηνών, το οποίο ούτε σύνορα έχει ούτε εθνική ταυτότητα: το ζήτημα της εργασιακής εκμετάλλευσης, της παραβίασης βασικών δικαιωμάτων και της σιωπηρής ανοχής που το συντηρεί.