«Η λευκή πόλη». Το Μπαουχάους στο Τελ Αβίβ

Το Τελ Αβίβ είναι γνωστό ως η «λευκή πόλη». Έχει επηρεαστεί από το γερμανικό ρεύμα του Μπαουχάους (Bauhaus). Συνολικά 4.000 κτίρια σε στιλ Μπαουχάους ανακηρύχθηκαν πριν από 10 χρόνια Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Η σημαντική αυτή ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική κληρονομιά έχει αφεθεί όμως στη φθορά του χρόνου.

Η αρχιτεκτονική σχολή του Μπαουχάους άκμασε στον μεσοπόλεμο με κέντρα τη Βαϊμάρη, το Ντέσαου και το Βερολίνο. Κύριος εκφραστής της ο Βάλτερ Γκρόπιους. Μετά την άνοδο του Χίτλερ το 1933 πολλοί Γερμανοεβραίοι μετανάστευσαν μαζικά στο Ισραήλ. Πολλοί εξ αυτών είχαν σπουδάσει στην αρχιτεκτονική σχολή του Μπαουχάους.

Για τους νεοαφιχθέντες στο Τελ Αβίβ ήταν σημαντικό να βρουν άμεσα οικονομική στέγη. Η λογική του Μπαουχάους, σύμφωνα με την οποία «η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία», αποτέλεσε την πιο ενδεδειγμένη επιλογή. Mεταξύ 1933-1948 άρχισαν να χτίζονται με γοργούς ρυθμούς πολυκατοικίες, με απλές γραμμές και στιβαρούς αρχιτεκτονικούς όγκους.

Στην οδό Φρίσμαν υπάρχει μέχρι σήμερα το μεγάλο οικιστικό συγκρότητα τoυ Αριέχ Σαρόν (1900-1980). Ο γερμανοπολωνικής καταγωγής αρχιτέκτονας σπούδασε στο Ντέσαου. Ερχόμενος στο Τελ Αβίβ σχεδίασε το συγκρότημα εν έτει 1936. Στόχος του ήταν να βρουν στέγη όσο το δυνατόν περισσότεροι μετανάστες. Σήμερα οι πολυκατοικίες αυτές είναι εμφανώς παραμελημένες.

Τα δείγματα Μπαουχάους στις ακτές της Μεσογείου διαφοροποιήθηκαν εξαρχής από τα γερμανικά πρότυπα. Οι ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες, οι υψηλές θερμοκρασίες και η έντονη ηλιοφάνεια επηρέασαν τις κατασκευαστικές επιλογές εδώ: μεγάλα μπαλκόνια με υπόστεγα, λευκό και ώχρα στους τοίχους. Στόχος η εξοικονόμηση αέρα και η δημιουργία σκιάς, ιδίως το καλοκαίρι.

Tο κόστος ανακαίνισης για τα διατηρητέα του Mπαουχάους είναι συνήθως υπέρογκο. Η συντήρηση πρέπει να τηρεί συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές προδιαγραφές, αφού πρόκειται για προστατευόμενα από την UNESCO μνημεία. Συχνά οι ιδιοκτήτες δεν είναι σε θέση να αναλάβουν τα βάρη. «Πρέπει να υπάρξει οικονομική στήριξη από το κράτος» λέει ο Φίλιπ Όσβαλτ από το Ίδρυμα Mπαουχάους του Ντέσαου.

Πολλοί τάσσονται υπέρ της ενίσχυσης της συνεργασίας γερμανών και ισραηλινών αρχιτεκτόνων και αρχών, προκειμένου να ξεκινήσει μία συντονισμένη προσπάθεια ανάπλασης, και συντήρησης των αρχιτεκτονικών δειγμάτων Mπαουχάους στο Ισραήλ. Η Γερμανία θα μπορούσε κάλλιστα να συνεισφέρει με τεχνογνωσία και οικοδομικά υλικά.

H περίφημη σκαλιστή σκάλα του ξενοδοχείου Cinema κατασκευάστηκε κατά τη δεκαετία του 1930 από γερμανοεβραίους μηχανικούς με υλικά τα οποία, εν μέρει, προέρχονταν από τη Γερμανία. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά του Τελ Αβίβ μαρτυρά μία άγνωστη σε πολλούς σελίδα της ιστορίας των γερμανοισραηλινών σχέσεων.

Η αστική κληρονομιά του Τελ Αβίβ αποτελεί το μοναδικό δείγμα μεσοπολεμικού γερμανικού μοντερνισμού στην ανατολική Μεσόγειο. Η UNESCO προειδοποιεί ωστόσο ότι, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη συντήρηση των σπουδαίων αυτών αρχιτεκτονημάτων, ενδέχεται να αποσύρει τον τίτλο του Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από τις γειτονιές του Μπαουχάους.