ΕΕ: «Συμμαχία προθύμων» με υποσημειώσεις

Ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες

Στη συγκρότηση μιας «συμμαχίας προθύμων» προχωρά η Ευρώπη, προκειμένου να εξασφαλίσει στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφάλειας, μετά από πιθανή εκεχειρία. Αυτή ήταν η βασική συμφωνία των Ευρωπαίων ηγετών, που συναντήθηκαν χθες στο Λονδίνο με «οικοδεσπότη» της συνόδου τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, που μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν ετοιμάζουν «σχέδιο εκεχειρίας» για να το παρουσιάσουν στον Ντόναλντ Τραμπ, μετά την επεισοδιακή του συνάντηση με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, την περασμένη Παρασκευή. Οι δύο ηγέτες θέλουν παράλληλα να αναπτυχθεί ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία, με τη στήριξη ωστόσο των ΗΠΑ.

Την ίδια ώρα, στις Βρυξέλλες πυρετώδεις είναι οι προετοιμασίες για το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα λάβει χώρα την ερχόμενη Πέμπτη, με βασικά θέματα την Ουκρανία και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.

«Η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί με όλους τους Ευρωπαίους εταίρους και άλλους συμμάχους για ένα σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία που να εγγυάται δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη για τους Ουκρανούς» διαβεβαίωσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα χθες στο Λονδίνο, ενώ πρόσθεσε ότι «θα πρέπει να μάθουμε από το παρελθόν» και να μην επαναληφθούν λάθη όπως εκείνα που συνέβησαν στο Μινσκ, είτε στο Αφγανιστάν, όπου δεν υπήρξαν επί της ουσίας «εγγυήσεις ασφάλειας».

«Η Ουκρανία χρειάζεται ολοκληρωμένες εγγυήσεις ασφάλειας» που θα στηρίζουν την οικονομική και στρατιωτική της θέση, τόνισε από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ σημείωσε ότι στόχος είναι να εξασφαλιστεί ότι το Κίεβο θα βρίσκεται σε θέση ισχύος στις όποιες διαπραγματεύσεις και ότι η χώρα θα γίνει «ατσάλινος σκαντζόχοιρος έναντι πιθανών εισβολέων».

Με «βέτο» απειλεί η Ουγγαρία

Δεν είναι σίγουρο ότι το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα δώσει τελικές απαντήσεις ως προς την εξασφάλιση μιας βιώσιμης ειρήνης στην Ουκρανία, καθώς ήδη η Ουγγαρία απορρίπτει το προσχέδιο των συμπερασμάτων.

Σε επιστολή του προς τον Αντόνιο Κόστα, ο Ούγγρος πρωθυπουργός και «σύμμαχος» του Τραμπ, Βίκτορ Όρμπαν δήλωσε ότι «υπάρχουν στρατηγικές διαφορές στην προσέγγισή μας για την Ουκρανία που δεν μπορούν να γεφυρωθούν», ενώ ζήτησε να μην υπάρξουν σχετικά γραπτά συμπεράσματα, απειλώντας ουσιαστικά με «βέτο» την υιοθέτηση του κειμένου, που απαιτεί ομοφωνία.

Για τον λόγο αυτό, ήδη κυκλοφορούν σενάρια συγκρότησης «συμμαχίας προθύμων» εντός της ΕΕ. Προβλέπεται άλλωστε στο άρθρο 44 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης ότι «το Συμβούλιο μπορεί να αναθέσει την εκτέλεση καθήκοντος σε ομάδα κρατών μελών που είναι πρόθυμα και διαθέτουν την αναγκαία ικανότητα για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος. Τα εν λόγω κράτη μέλη, σε συνεργασία με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, συμφωνούν μεταξύ τους για τη διαχείριση του έργου».

Αν και δεν έχει ποτέ εφαρμοστεί το εν λόγω άρθρο, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, ενδεχομένως να επιτρέψει σε ορισμένα κράτη μέλη να συνεργαστούν για να παρέχουν «εγγυήσεις ασφάλειας» για την Ουκρανία, παρακάμπτοντας με αυτόν τον τρόπο το «βέτο» του Βίκτορ Όρμπαν.

Ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας

Βασικό θέμα της επικείμενης συνόδου στις Βρυξέλλες θα είναι και οι επιλογές για τη χρηματοδότηση των αμυντικών αναγκών της ΕΕ, που υπολογίζονται ήδη σε 500 δις ευρώ για την επόμενη δεκαετία. «Πρέπει επειγόντως να επανεξοπλίσουμε την Ευρώπη. Και γι' αυτό, θα παρουσιάσουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο στις 6 Μαρτίου», ανέφερε χθες η Πρόεδρος της Κομισιόν. Οι ηγέτες αναμένουν επιστολή από τη φον ντερ Λάιεν, στην οποία θα περιγράφονται οι επιλογές χρηματοδότησης.

Ήδη κυκλοφορούν ιδέες, όπως χρήση αδιάθετων κονδυλίων από το ταμείο ανάκαμψης (RRF), κονδύλια από τα ταμεία συνοχής, ή ακόμα και δημιουργία τράπεζας στο πρότυπο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), αναφέρουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.

Κάποια κράτη μέλη, όπως η Πολωνία και η Φινλανδία, ωστόσο, εμφανίζονται επιφυλακτικά ως προς τους τρόπους χρηματοδότησης, καθώς δεν θέλουν να αναλάβει η Κομισιόν ρόλο «συντονιστή» για τις αμυντικές τους ανάγκες, καθώς η άμυνα παραμένει εθνική αρμοδιότητα, εξηγούν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.

Βάσει του προσχεδίου των συμπερασμάτων, οι «27» καλούν, πάντως, την Κομισιόν «να προτείνει πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης για την άμυνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, περιλαμβανομένων των μέσων επιπρόσθετης ευελιξίας για χρήση διαρθρωτικών κονδυλίων, και να παρουσιάσει άμεσα τις σχετικές προτάσεις».

Τελικές αποφάσεις, ωστόσο, δεν αναμένονται πριν τον Ιούνιο και αφού θα έχει προηγηθεί συγκρότηση κυβέρνησης στη Γερμανία.