Αποκρυπτογραφώντας την τρύπα του όζοντος στην Αρκτική

Την περασμένη άνοιξη παρατηρήθηκε μία ραγδαία και ευρύτατη μείωση στο στρώμα του όζοντος πάνω από την Αρκτική. «Είναι η πρώτη φορά που μπορούμε να μιλήσουμε για τρύπα του όζοντος πάνω από την Αρκτική», δηλώνει ο Μάρκους Ρεξ από το Ινστιτούτο Πολικών και Θαλάσσιων Ερευνών ‘Άλφρεντ-Βέγκενερ’ του Πόντσνταμ.

Ο κ. Ρεξ παραδέχτηκε, ότι υπάρχει μεν σταδιακή ετήσια εξασθένηση στο στρώμα του όζοντος και στο Β. Πόλο, αλλά σημειώνει ότι σε τόσο ακραίο βαθμό συνέβαινε μέχρι σήμερα μόνο στην Ανταρκτική.

 

Η ζημιά στο στρώμα του όζοντος προκαλείται από τη συσσώρευση βλαβερών χημικών ουσιών, κυρίως των χλωροφθορανθράκων (FCKW) στη στρατόσφαιρα. Σε αυτά τα ψηλά ατμοσφαιρικά στρώματα οι χαμηλές θερμοκρασίες διευκολύνουν το καταστροφικό έργο των χημικών ουσιών.

Οι ακραία χαμηλές φετινές θερμοκρασίες (κάτω των -80 βαθμών) στην Αρκτική βοήθησαν στη δημιουργία της λεγόμενης νέφωσης της στρατόσφαιρας, η οποία συντίθεται από παγωμένο νιτρικό οξύ, θειικό οξύ και νερό δημιουργώντας το κατάλληλο έδαφος για την καταστροφή του όζοντος.

Οι επιστήμονες διατηρούν κάποιες αμφιβολίες για τα αίτια της ξαφνικής και έντονης ψύξης στην Αρκτική, με πολλούς εξ’ αυτών να την αποδίδουν στην κλιματική αλλαγή, η οποία οδηγεί σε θέρμανση των κατώτερων και ψύξη των ανώτερων ατμοσφαιρικών στρωμάτων.

 

Για να προκληθεί αυτό το φαινόμενο συνέβαλε φέτος μία ιδιαίτερη ενίσχυση του πολικού στροβίλου της Αρκτικής, ο οποίος δημιουργεί μία ζώνη χαμηλών πιέσεων στα υψηλά ατμοσφαιρικά στρώματα. Ο στρόβιλος βοήθησε στην ανάμειξη των στοιχείων της ατμόσφαιρας και σε συνδυασμό με τις χαμηλές θερμοκρασίες έβλαψε σοβαρά το στρώμα του όζοντος.

Στο κορυφαίο σημείο της ανάπτυξής της έφτασε η αρκτική ‘τρύπα του όζοντος’ τα περίπου 2 εκ. τ. χλμ., δηλαδή πέντε φορές η έκταση της Γερμανίας.

Οι επιστήμονες δεν μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια την εξέλιξη του φαινομένου, αλλά εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους. Το γεγονός, ότι μία μικρή αλλαγή των κλιματικών συνθηκών έφερε αυτή τη δραματική απώλεια στις ποσότητες του όζοντος, δεν τους επιτρέπει να είναι αισιόδοξοι ότι κάτι τέτοιο δεν θα επαναληφθεί.