Ακροδεξιό πλήγμα στην κυβέρνηση της Ιαπωνίας

Εξαιτίας των σημαντικών κερδών που σημείωσαν τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα, η κυβέρνηση μειοψηφίας της Ιαπωνίας του πρωθυπουργού Σιγκέρου Ισίμπα έχασε την πλειοψηφία της στην Άνω Βουλή στις εκλογές της Κυριακής (20 Ιουλίου). Ο δεξιός λαϊκισμός και η πόλωση υπονομεύουν πλέον την πολιτική σταθερότητα και στην Ιαπωνία.

Παρά τη δεύτερη εκλογική του αποτυχία μέσα σε εννέα μήνες, ο Ισίμπα σκοπεύει να συνεχίσει να κυβερνά. Ο Ισίμπα δήλωσε ότι θα «αποδεχτεί ταπεινά» το αποτέλεσμα και «θα συνεχίσει να αναλαμβάνει την ευθύνη για τις εθνικές υποθέσεις», αναφερόμενος στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για μια τελωνειακή συμφωνία. Χωρίς συμφωνία, οι αμερικανικοί δασμοί ύψους 25% σε όλα τα ιαπωνικά προϊόντα θα τεθούν σε ισχύ την 1η Αυγούστου. Ωστόσο, η συνέχιση της παραμονής του Ισίμπα στο αξίωμα δεν εξαρτάται πλέον μόνο από αυτόν. Η ενισχυμένη αντιπολίτευση θα μπορούσε να τον ανατρέψει ανά πάσα στιγμή μέσω ψήφου δυσπιστίας. Ωστόσο, τα κόμματά της δεν είναι αρκετά ενωμένα για να σχηματίσουν τα ίδια κυβερνητικό συνασπισμό.

Ο Ισίμπα απειλείται επίσης από μια εξέγερση εντός του δικού του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (LDP), το οποίο κυβερνά σχεδόν συνεχώς εδώ και 70 χρόνια και πάντα ελέγχει τουλάχιστον ένα από τα δύο σώματα του κοινοβουλίου.

Ο Τάρο Άσο, κορυφαίο και ιστορικό στέλεχος του LDP, δήλωσε ότι «δεν μπορεί να δεχτεί» τον Ισίμπα ως πρωθυπουργό. Αλλά οι πιθανοί διάδοχοι φαίνεται να κρατούν χαμηλό προφίλ προς το παρόν. «Κανείς δεν θέλει να αντικαταστήσει τον Ισίμπα σε αυτή τη δύσκολη στιγμή για το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα», δήλωσε ο πολιτικός επιστήμονας Μασαχίρο Ιβασάκι του Πανεπιστημίου Νίχον.

Απροσδόκητα οριακό αποτέλεσμα

Στις νέες εκλογές για τις 125 από τις 248 έδρες της Άνω Βουλής, ο κυβερνητικός συνασπισμός του LDP και του Βουδιστικού Κόμματος Κομέι δεν κατάφερε να επιτύχει τον στόχο του να διατηρήσει την προηγούμενη πλειοψηφία του στη δεύτερη βουλή.

Ωστόσο, ο συνασπισμός τελικά έχασε μόνο τρεις έδρες, ένα απροσδόκητα οριακό αποτέλεσμα σε σύγκριση με τις προβλέψεις. Το LDP είναι πιθανόν τώρα να προσπαθήσει να κερδίσει την υποστήριξη ορισμένων ανεξάρτητων βουλευτών. Ακόμα κι αν αυτό επιτύχει, η κυβέρνηση παραμένει σε ασταθές έδαφος.

Μια επιλογή για τον Ισίμπα θα ήταν να επεκτείνει τον κυβερνητικό συνασπισμό του. Αλλά τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα συμμετάσχουν σε μεγάλο συνασπισμό. Προφανώς, αμφιβάλλουν ότι ο Ισίμπα θα παραμείνει πρωθυπουργός και ηγέτης του LDP μεσοπρόθεσμα.

Αυτό αφήνει στον 68χρονο πολιτικό μόνο την επιλογή της επιλεκτικής συνεργασίας με μεμονωμένα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως κάνει από τότε που έχασε την πλειοψηφία του στη σημαντικότερη Βουλή των Κοινοτήτων στα τέλη Οκτωβρίου. Αυτό δεν θα επιτευχθεί πάντως χωρίς επώδυνες παραχωρήσεις, για παράδειγμα σε φορολογικά ζητήματα.

Πριν από τις εκλογές, ο Ισίμπα απέρριψε τα αιτήματα της αντιπολίτευσης για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα. Αντ' αυτού, υποσχέθηκε σε κάθε πολίτη μια πληρωμή μετρητών ύψους 20.000 γιεν (116 ευρώ) μέχρι το τέλος του έτους για να αντισταθμίσει την απώλεια αγοραστικής δύναμης, λόγω του ασυνήθιστα υψηλού πληθωρισμού.

Άνοδος των δεξιών λαϊκιστών

Σύμφωνα με τα ιαπωνικά μέσα ενημέρωσης, η εκλογική αποτυχία του LDP οφείλεται στη δυσαρέσκεια πολλών ψηφοφόρων με τη μείωση των πραγματικών μισθών τα τελευταία τρία χρόνια λόγω του υψηλού πληθωρισμού και της απότομης αύξησης των ξένων εργαζομένων και τουριστών.

Δύο νεαρά, δεξιά λαϊκιστικά κόμματα επωφελήθηκαν περισσότερο από αυτό, αλλά η μεγαλύτερη ομάδα της αντιπολίτευσης, το Συνταγματικό Δημοκρατικό Κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Γιοσιχίκο Νόντα, δεν επωφελήθηκε σχεδόν καθόλου. Το Κόμμα Σανσέι, που ιδρύθηκε μόλις προ πέντε ετών, αύξησε τον αριθμό των εδρών του στην Άνω Βουλή από δύο σε 14, και το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα από εννέα σε 17. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, έλαβε συνολικά περισσότερες ψήφους από το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP).

Το Κόμμα Σανσέι έκανε την προεκλογική του εκστρατεία με το ανοιχτά ξενοφοβικό σύνθημα «Πρώτα η Ιαπωνία» και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι ακολουθεί «πολιτική συγκαλυμμένης μετανάστευσης».

Ο αριθμός των αλλοδαπών κατοίκων αυξήθηκε κατά δέκα τοις εκατό σε σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια πέρυσι. Το Κόμμα Σανσέι πιστεύει ότι η πρόσληψη αλλοδαπών ως εργατών λόγω της γήρανσης και της συρρίκνωσης του πληθυσμού θα διατάρασσε την κοινωνική αρμονία στη χώρα. Ο ιδρυτής του, Σοχέι Καμία, ονόμασε την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και άλλα δεξιά κόμματα στην Ευρώπη ως πρότυπά του.

Το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα, με τον χαρισματικό ηγέτη του Γιουιτσίρο Ταμάκι, είναι πλέον η τρίτη ισχυρότερη δύναμη στο κομματικό σύστημα, γεγονός που δίνει βαρύτητα στο κύριο πολιτικό του αίτημα για μείωση των φόρων.

«Και τα δύο δεξιά κόμματα κατάφεραν να εκμεταλλευτούν την οργή των νεότερων γενεών για το πολιτικό σύστημα της «ασημένιας δημοκρατίας» (το ασημί αντιπροσωπεύει τα γκρίζα μαλλιά των ηλικιωμένων στην Ιαπωνία) και μια οικονομία με αυξανόμενο κόστος διαβίωσης και στάσιμους μισθούς», επισημαίνει ο αναλυτής Τομπίας Χάρις.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός