Η Τουρκία ‘γέφυρα μεταξύ ΕΕ και ισλαμικού κόσμου’;

Και αυτό διότι αντιμετωπίζεται επιφυλακτικά από τους γείτονές της, τόσο ως διάδοχο κράτος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όσο και ως το μόνο μουσουλμανικό κράτος που επέβαλε αυστηρό διαχωρισμό θρησκείας - κράτους και σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Επιπλέον η ψευδαίσθηση πολλών δυτικών αναλυτών ότι η άνοδος στην εξουσία του Ταγίπ Ερντογάν συρρίκνωσε τις τριβές της Τουρκίας με τον αραβικό κόσμο δεν ευσταθεί. Επ’ αυτού η Γερμανίδα Τουρκολόγος Μπάρμπαρα Κέλνερ-Χαϊνκέλε υπογραμμίζει ότι: «Η πολιτική του ΑΚΠ είναι ευέλικτη και πραγματιστική. Δεν αποσαφηνίζει όμως καθόλου το πραγματικό του προφίλ. Επίσης εκτιμώ ότι τόσο η μουσουλμανική συνείδηση, όσο και η θρησκευτική πρακτική στις αραβικές χώρες, και ιδιαίτερα στο Ιράν, είναι διαφορετικές από εκείνες στην Τουρκία. Ιστορικά ήταν πάντα έτσι, επομένως το ότι υπάρχει φιλική ατμόσφαιρα στις συναντήσεις μουσουλμάνων πολιτικών, δεν σημαίνει αυτόματα ότι το Ισλάμ κάνει την Τουρκία ελκυστική ή πιο αποδεκτή.»

Η Τουρκία έχει επίσης ‘πολλά να μοιράσει’ με τις γειτονικές της αραβικές χώρες: ας μην λησμονούμε τις διενέξεις της με τη Συρία και το Ιράκ για το νερό του Ευφράτη και του Τίγρη ή το πρόβλημα με τα πετρέλαια του Κιρκούκ και τους Κούρδους του Ιράκ. Φρούδες όμως απεδείχθησαν και οι ελπίδες της Τουρκίας για πολιτισμική κυριαρχία στην Κεντρική Ασία. Στη δεκαετία του ’90 προσπάθησε να παίξει το ρόλο της ‘μητρόπολης των τουρκικών φύλων’, αλλά απέτυχε. Διότι τόσο οι χώρες των τουρκικών φύλων όπως το Αζερμπαϊζάν, το Καζαχστάν, το Κιργιστάν, Τουρκμενιστάν και το Ουζπεκιστάν, όσο και οι αραβικές χώρες αναζητούν τον δρόμο προς τη Δύση κατ’ ευθείαν και όχι μέσω διαμεσολαβητών. Πόσο μάλλον μέσω ενός ισχυρού ή διαμφισβητούμενης ‘μουσουλμανικής καθαρότητας’ γείτονα.

Το ζητούμενο επομένως είναι όχι εάν η ‘Τουρκία αποτελεί γέφυρα μεταξύ ισλαμικού κόσμου και ΕΕ’, αλλά ποιά είναι τα συμφέροντα της ΕΕ σε σχέση με την Τουρκία. Ο καθηγητής Ούντο Στάινμπαχ, από το Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Αμβούργου, υποστηρίζει πως υπάρχουν δύο βασικές παράμετροι πολιτικής σύνδεσης της Τουρκίας με την ΕΕ: «Πρώτον η Τουρκία συνορεύει με μία σειρά περιοχές κρίσεων του πλανήτη μας, την Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Νομίζω ότι θα ήταν προς όφελός μας να συνδέσουμε πολιτικά την Τουρκία με την ΕΕ, ως αντίβαρο, ως ζώνη ασφαλείας. Δεύτερον: η Τουρκία διαθέτει τεράστια αποθέματα πρώτων υλών, ενώ μέσω της επικράτειάς της εξάγεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο από την Κεντρική Ασία στην Ευρώπη, το ίδιο θα συμβεί και με το πετρέλαιο της Ρωσίας. Εκτιμώ λοιπόν ότι θα χρειαστούμε την Τουρκία.»