Η λάμψη και η… σκοτεινή πλευρά του γκλίτερ

Άλλοτε στολίζει τα ζυγωματικά της Τέιλορ Σουίφτ, άλλοτε γίνεται όπλο στα χέρια διαδηλωτών ως πολιτική δήλωση. Και άλλες φορές κολλάει πεισματικά στο δέρμα, δεν φεύγει από τα ρούχα και το βρίσκει κανείς ακόμη και μήνες αργότερα στα χαλιά.

Το συναντάμε σε χριστουγεννιάτικες κάρτες και στολίδια, σε βερνίκια νυχιών, σε αξεσουάρ μόδας, σε αθλητικά παπούτσια, ακόμα και σε τρόφιμα! Και ο λόγος είναι απλός και εν μέρει αυτονόητος: Όταν κάτι γυαλίζει, το κοιτάμε.

«Η αγάπη μου για το γκλίτερ ξεκίνησε πριν από πάνω από δέκα χρόνια, σε φεστιβάλ στη Μεγάλη Βρετανία, όπου όλοι ντύνονταν με παγιέτες και φυσικά πολύ γκλίτερ. Ήταν παιχνιδιάρικο, εκφραστικό και εξαιρετικά διασκεδαστικό!», λέει η Τζιν Λόου, ιδρύτρια του πρότζεκτ Glitter, με έδρα το Βερολίνο. «Ήταν σαν να ξαναβρήκα τη μαγεία του παιχνιδιού – κάτι που ως ενήλικες συχνά ξεχνάμε», προσθέτει. Η εταιρεία της παράγει βιοδιασπώμενο γκλίτερ.

Γκλίτερ στη Λίθινη Εποχή; Όντως, υπήρχε!

Οι άνθρωποι στη Εποχή του Λίθου πολτοποιούσαν γυαλίτη – ένα λαμπερό πυριτικό ορυκτό – για να δώσουν λάμψη στις σπηλαιογραφίες τους. Οι Αιγύπτιοι άλεθαν μαλαχίτη ή λαζουρίτη και το χρησιμοποιούσαν ως σκιά ματιών ή για ιερά έργα τέχνης. Το 2008 Αυστραλοί ερευνητές ανακάλυψαν πως οι αρχαίοι Μάγιας χρησιμοποιούσαν σοβά εμπλουτισμένο με γυαλίτη στους ναούς τους για να αστράφτουν οι τοίχοι στον ήλιο.

Το σύγχρονο γκλίτερ γεννήθηκε χάρη στον γερμανικής καταγωγής Αμερικανό εκτροφέα ζώων και μηχανικό Χένρι Ρούσμαν. Τη δεκαετία του 1930 κατασκεύασε μια μηχανή που τεμάχιζε πλαστικά και μεταλλικά απορρίμματα. Έτσι γεννήθηκε το βιομηχανικό γκλίτερ. Αργότερα ίδρυσε την εταιρεία Meadowbrook Inventions Inc., που παραμένει ενεργή μέχρι σήμερα και θεωρείται κορυφαία στον χώρο, ενώ φτιάχνει ακόμη και βρώσιμο γκλίτερ.

Από το γκλαμ ροκ και τις γκλαμουράτες εμφανίσεις...

Γκλίτερ και ποπ κουλτούρα πάνε χέρι-χέρι: συναυλίες, φεστιβάλ αλλά και διάφορα σόου αξιοποιούν τη λάμψη του γκλίτερ. Το πρόσωπο του «Ζίγκι Στάρνταστ», του γκλαμ-ροκ alter ego του Ντέιβιντ Μπόουι στραφτάλιζε με γκλίτερ ήδη από τη δεκαετία του ’70, ενώ αστέρες όπως η Lady Gaga και η Lizzo το έχουν ως σήμα κατατεθέν τους.

Και ίσως αυτή η εμμονική προσκόλληση του γκλίτερ στο δέρμα να εξηγεί γιατί το γκλίτερ χρησιμοποιείται και ως «όπλο» στο λεγόμενο glitterbombing — όπου ακτιβιστές εκτοξεύουν γκλίτερ σε δημόσια πρόσωπα. Αυτό έγινε γνωστό στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν πολιτικοί όπως ο Νιουτ Γκίνγκριτς και ο Ρικ Σαντόρουμ έγιναν στόχοι λόγω των δηλώσεών τους κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων.

... στη σκοτεινή πλευρά της λάμψης

Παρά την παιχνιδιάρικη εικόνα του, το γκλίτερ έχει και σκοτεινές πλευρές. Το μεγαλύτερο μέρος του εμπορικά διαθέσιμου γκλίτερ είναι κοινό μικροπλαστικό – κατασκευασμένο από PET ή PVC, με επικάλυψη αλουμινίου και χρώματος.

Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια δεν φιλτράρονται κατά την επεξεργασία λυμάτων και καταλήγουν σε ποτάμια και ωκεανούς, όπου τα καταναλώνουν πλαγκτόν, ψάρια, ακόμα και πουλιά. Έτσι περνούν στη διατροφική αλυσίδα και ίσως τελικά και στα πιάτα μας.

Καινοτόμες εταιρείες έχουν αρχίσει να παράγουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον εναλλακτικές. Έτσι, πλέον υπάρχει γκλίτερ με βάση την κυτταρίνη, κατασκευασμένο από ευκάλυπτο ή άλλα φυτικά υλικά, το οποίο διασπάται φυσικά, δίχως να αποτελεί απειλεί για το περιβάλλον και τη φύση.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου