Βουλγαρία: Αναβρασμός για τη σύλληψη του δημάρχου Κότσεφ

«Το βασικό κίνητρο που με έκανε να έρθω εδώ είναι η επιθυμία μου για δικαιοσύνη», δηλώνει στην DW ο Μπερκάι, ένας νεαρός άνδρας που συμμετείχε στις πρόσφατες διαδηλώσεις στη Βάρνα της Βουλγαρίας, έπειτα από τη σύλληψη του τοπικού δημάρχου.

«Η συνείδησή μου και το αίσθημα πολιτικού καθήκοντος δεν μου επιτρέπουν να στέκομαι απλώς με σταυρωμένα τα χέρια μπροστά στην προφανή τάση προς τον αυταρχισμό που υπάρχει στη χώρα μας», λέει ο νεαρός.

Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν μετά την 8η Ιουλίου, την ημέρα που συνελήφθη ο δήμαρχος της Βάρνας, Μπλάγκομιρ Κότσεφ, μέλος του μεταρρυθμιστικού κόμματος «Συνεχίζουμε την Αλλαγή» (PP). Ο πολιτικός συνελήφθη κατά τη διάρκεια εφόδου από τη βουλγαρική Επιτροπή κατά της Διαφθοράς.

Ο Κότσεφ κατηγορήθηκε για διοίκηση εγκληματικής οργάνωσης, η οποία εκβίαζε εταιρείες που είχαν συνάψει δημόσιες συμβάσεις. Συνεργοί του φέρονται να είναι δύο μέλη του δημοτικού συμβουλίου από το κόμμα του Κότσεφ και ένας τοπικός επιχειρηματίας.

Υπονόμευση της δημοκρατίας

Διαδηλώσεις έλαβαν χώρα και στη Σόφια και άλλες πόλεις της χώρας – και ο Κότσεφ έγινε κάπως έτσι σύμβολο της αυξανόμενης ανησυχίας του κόσμου για το πώς η βουλγαρική κυβέρνηση εργαλειοποιεί την εισαγγελία.

«Τέτοιες ενέργειες αποτελούν σοβαρή παρέμβαση στη δημοκρατία και υπονομεύουν το κύρος της δικαιοσύνης», τονίζει ο Κόνσταντιν στην DW, ο οποίος συμμετείχε επίσης στις διαδηλώσεις. «Και δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό, αλλά για ένα ευρύτερο πρόβλημα στο βουλγαρικό σύστημα δικαιοσύνης».

Είναι πράγματι γνωστό ότι το σύστημα δικαιοσύνης στη Βουλγαρία έχει πολλά προβλήματα. Στην τελευταία σχετική έκθεση της Κομισιόν σημειώνεται επιπλέον πως τα πράγματα δεν έχουν βελτιωθεί κιόλας – μία ενδιαφέρουσα συγκυρία είναι δε το γεγονός ότι η έκθεση της ΕΕ δημοσιεύθηκε την ίδια μέρα που συνελήφθη ο δήμαρχος της Βάρνας.

«Η δημοκρατία στη Βουλγαρία βρίσκεται σε κίνδυνο και όλοι όσοι ενδιαφέρονται να την προστατεύσουν πρέπει να εγκαταλείψουν τις κομματικές προτιμήσεις και να αντιταχθούν στις προσπάθειες αυταρχικής επιβολής στη χώρα», έγραψε ο Βούλγαρος πολιτικός επιστήμονας Ντάνιελ Σμίλοφ. «Αυτά μπορεί να ακούγονται αόριστα και υπερβολικά, δυστυχώς όμως περιγράφουν με ακρίβεια τα όσα συμβαίνουν: οι σημαντικοί θεσμοί έχουν καταληφθεί και διά της βίας και της εξουσίας εργαλειοποιούνται για την προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών συμφερόντων».

Η εξουσία στους συντηρητικούς

Για καιρό ήταν οι συντηρητικοί αυτοί που κυριαρχούσαν στη Βάρνα: το δεξιό κόμμα GERB, οι «Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας». Στο εν λόγω κόμμα βρίσκεται και ο νυν πρωθυπουργός της χώρας, Ρόζεν Ζελιάζκοφ, όπως και ο επί μακρόν ηγέτης της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, ο οποίος διετέλεσε τρεις φορές πρωθυπουργός.

Ο Μπορίσοφ και οι σύμμαχοί του κατηγορούνταν επανειλημμένως για διαφθορά – και το 2020 είχαν πραγματοποιηθεί μαζικές διαδηλώσεις εναντίον του. Ο Μπορίσοφ θεωρείται πως έχει στενές σχέσεις με τον μεγιστάνα των media και ολιγάρχη Ντέλιαν Πεέφσκι, ο οποίος είναι επίσης πολιτικό πρόσωπο και ηγέτης του κόμματος «Νέα Αρχή». Πολλοί πολίτες πιστεύουν πως, αν και βρίσκεται επισήμως στην αντιπολίτευση, ο Πεέφσκι ασκεί μεγάλη επιρροή στη βουλγαρική πολιτική σκηνή.

Ο ρόλος της Πλαμένκα Ντιμιτρόβα

Εντωμεταξύ, οι κατηγορίες εναντίον του Κότσεφ βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε ισχυρισμούς της Βουλγάρας επιχειρηματία Πλαμένκα Ντιμιτρόβα, η οποία έχει αναλάβει πολλές δημόσιες συμβάσεις. Η Ντιμιτρόβα φέρεται επίσης να διατηρεί στενές σχέσεις με το GERB – και κατά τις θητείες του Μπορίσοφ στην πρωθυπουργία η εταιρεία της συνήψε με το κράτος συμβάσεις αξίας εκατομμυρίων.

Η νέα ηγεσία της Βάρνας επί Κότσεφ όμως αποφάσισε να συνεργαστεί με άλλη εταιρεία, η οποία θα κόστιζε λιγότερα χρήματα στα δημόσια ταμεία. Η Ντιμιτρόβα ισχυρίζεται ότι της ζητήθηκε να παραχωρήσει το 15% της αξίας της σύμβασης, εφ' όσον ήθελε να επιλεγεί η εταιρεία της.

Ένας άλλος μάρτυρας της υπόθεσης εναντίον του Κότσεφ είναι ο άλλοτε αντιδήμαρχος της πόλης, Ντίαν Ιβάνοφ. Ο τελευταίος φάνηκε αρχικά να επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς της Ντιμιτρόβα, αργότερα ωστόσο απέσυρε την τοποθέτησή του και δήλωσε πως αυτή περιελάμβανε «αναλήθειες», οι οποίες είχαν ειπωθεί «κατόπιν πιέσεων» από την Επιτροπή κατά της Διαφθοράς. Παρ' όλα αυτά, ο Ιβάνοφ δεν ερωτήθηκε ξανά και η τοποθέτησή του – παρά την ανάκλησή της – οδήγησε στη δικαστική απόφαση που διέταξε τη σύλληψη του Κότσεφ και των συνεργών του.

Το δικαστικό σώμα ως όπλο

Σύμφωνα με το PP (το κόμμα του Κότσεφ) και τους συμμάχους του στο φιλοευρωπαϊκό DB («Δημοκρατική Βουλγαρία»), η υπόθεση εναντίον του Κότσεφ αποτελεί μέρος μίας ευρύτερης εκστρατείας ενάντια στα κόμματα της αντιπολίτευσης, η οποία εκτελείται από τον γενικό εισαγγελέα Μπόρισλαβ Σαράφοφ. Κατά την αντιπολίτευση, ο Σαράφοφ δεν είναι ανεξάρτητος και επιδιώκει την προστασία των συμφερόντων των συντηρητικών.

Στα τέλη του περασμένου μήνα συνελήφθη μάλιστα και ο αντιδήμαρχος Σόφιας, Νίκολα Μπαρμπούτοφ, ο οποίος ανήκει επίσης στο PP. Οι κατηγορίες σε βάρος του ήταν πολύ παρόμοιες με την υπόθεση Κότσεφ: διαφθορά και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.

Οι επιφανείς φίλοι του GERB

Έως τώρα πάντως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί μάλλον αδρανής τα όσα συμβαίνουν στη Βουλγαρία.

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι μέλος της συντηρητικής CDU και η τελευταία ανήκει στην ίδια ευρωπαϊκή κοινοβουλευτική συμμαχία με το GERB. Πολλοί απ' όσους συμμετείχαν στις διαδηλώσεις στη Βουλγαρία υποστηρίζουν πως αυτός είναι ο λόγος που η φον ντερ Λάιεν δεν φαίνεται να αντιδρά στα όσα φαίνεται να κάνει το GERB.

«Ελπίζω η ΕΕ να σταματήσει να δίνει χρήματα σε αυτούς τους κακοποιούς», λέει ο Φίλιπ, ο οποίος συμμετείχε στις κινητοποιήσεις στη Σόφια. «Το καθεστώς Μπόικο δεν είναι τίποτα χωρίς τα λεφτά από την Ευρώπη. Το καθεστώς Πεέφσκι είναι επίσης ένα τίποτα χωρίς τα λεφτά από την Ευρώπη».

Ο Μπερκάι από τη Βάρνα εκτιμά πως ο αγώνας θα κρατήσει καιρό. «Πιστεύω πως πρέπει επιτέλους να αγωνιστούμε ενάντια σε αυτά τα κακά πρότυπα και σε όσους τα ενσαρκώνουν», λέει. «Μία ημέρα, όταν θα έχουμε γίνει πια γονείς, δεν θα θέλουμε να ντρεπόμαστε για την κατάσταση που αφήνουμε στα παιδιά μας».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς