Rumunski „Prigožin“: Ko je Potra vođa plaćenika?

Ni traga entuzijazma, ni znaka da su ikada bili borci. Muškarci u dugom redu izgledaju poraženo i poniženo. Prolaze kroz kapije, pa kroz red novinara, i zaustavljaju se pored članova svojih porodica koji ih toplo grle. Ne odgovaraju na pitanja.

Međunarodni aerodrom Henri Koanda u rumunskoj prestonici Bukureštu prve subote u februaru (1.02.2025): Oko 20 časova po lokalnom vremenu stiže 288 rumunskih državljana - plaćenika koji su prethodno spašeni iz zone sukoba oko grada Gome u Demokratskoj Republici Kongo. Sletjeli su iznajmljenim Erbasom u „avio-bazu 90” u blizini civilnog aerodroma i prošli kroz nekoliko kontrola, uključujući i takozvani „epidemiološki filter”. Očigledno je bilo i intervjua sa rumunskim bezbjednosnim i obavještajnim službama.

Pridošlice pripadaju grupi rumunskog vođe plaćenika Horaćua Potre. Ovaj 55-godišnjak je poznat široj javnosti u Rumuniji i inostranstvu od početka 2023. godine, dijelom kroz istraživanja međunarodnih medija, uključujući berlinski dnevnik Tagescajtung (taz). Potra, neka vrsta „Prigožina iz Rumunije“, koji takođe liči na vođu ruskih plaćenika koji je poginuo 2023. godine, od ranih 1990-ih radi kao strani legionar, tjelohranitelj, pružalac usluga obezbjeđenja, vojni instruktor i vođa plaćenika u afričkim i arapskim zemljama.

Krajem 2024. dospio je na naslovne strane tokom rumunskih predsjedničkih izbora jer je blizak krajnje desničarskom pobjedniku prvog kruga Kalinu Đorđeskuu, a zajedno sa njim – ili su bar tako tvrdile rumunske vlasti – za njega se priča da je spremao puč i državni udar. Sada pak sve više njegovih sumnjivih aktivnosti izlazi na vidjelo.

Paralele sa Wagnerovim trupama

Tokom nedavnih vojnih sukoba u Demokratskoj Republici Kongo, za mnoge od Potrinih ljudi se kaže da su bili zarobljeni od strane takozvane M23, ozloglašene kongoanske milicije etničke grupe Tutsi. Brojni video snimci njihovog kasnijeg prebacivanja iz istočnog kongoanskog grada Gome u Ruandu kruže društvenim mrežama. Njihov povratak u Rumuniju je očigledno organizovao tim iz misije UN u regionu. Rumunsko ministarstvo inostranih poslova takođe je bilo uključeno u misiju repatrijacije, ali je portparol ministarstva odbio da da detalje za DW.

Na terenu u DR Kongu, Potrine ljude su očigledno dugo vremena nazivali samo „Rusi“ – bijele evropske vojnike je stanovništvo uglavnom smatralo plaćenicima ruske Wagnerove trupe, privatne vojske koju je osnovao Jevgenij Prigožin. Wagnerovci su bili aktivni u brojnim afričkim zemljama. Od Prigožinove smrti, grupa je u velikoj mjeri integrisana u strukture ruske vojske.

Šef obezbjeđenja rumunskih biznismena u Africi

Međutim, „rumunski Prigožin", Horaću Potra, ima svoje plaćeničko udruženje. Njegovo ime: RALF, akronim za „Rumuni koji su služili u francuskoj legiji starnaca". Sam Potra je služio u francuskoj Legiji stranaca 1990-ih, a kasnije je bio tjelohranitelj raznim političkim i vojnim liderima na Bliskom istoku i u Africi. Radio je i kao instruktor za specijalne snage i čuvao rudnike plemenitih metala i dijamanata u vlasništvu rumunskih biznismena u afričkim zemljama, uključujući rumunsko-australijskog rudarskog milijardera Vasilea Franka Timisa.

Prema istrazi koju je u decembru 2024. objavila rumunska istraživačka platforma PressOne, Potra je počeo da regrutuje rumunske plaćenike za DRK 2022. godine. Prvih 100 takozvanih „Romea" trebalo je da štite aerodrom kongoanske prestonice Kinšase i treniraju sa vladinim trupama. Neki od njih su prethodno bili Potrini drugovi u Francuskoj Legiji stranaca. Ali, prema PressOne-u, on je regrutovao i službenike rumunskih službi državne bezbjednosti i ministarstava, mamivši ih platama višestruko većim od njihovih.

Platila Moskva?

Mnogo prije nego što je Potra postao poznat široj javnosti, imao je posla sa rumunskim pravosuđem. Između ostalog, rumunsko specijalno tužilaštvo DIICOT, odgovorno za političku korupciju i organizovani kriminal, vodilo je istragu protiv njega 2010/11. godine zbog trgovine drogom i oružjem. Međutim, osuđen je samo za nedozvoljeno držanje oružja.

Potri se do sada nisu uspjele dokazati nikakve veze sa Wagnerovom trupom. Prema berlinskom listu taz, Potra je navodno dobio ugovor koji jeMoskva platila 2016. za obuku tjelohranitelja Faustina Tuadere, predsjednika Centralnoafričke Republike. Sam Potra ne krije da ima dobre odnose sa ruskom ambasadom u Bukureštu. Može se vidjeti na nekoliko fotografija prilikom prijema i drugih događaja u ambasadi, čak i nakon početka sveobuhvatnograta Rusije protiv Ukrajineu februaru 2022.

Prijetnje predsjedniku

Početkom decembra 2024, dvije nedelje nakon poništenja prvog kruga rumunskih predsjedničkih izbora, Potra je uhapšen u blizini Bukurešta. Sumnja: Navodno je htio da dođe u rumunsku prestonicu da podstakne nemire zbog poništenih izbora. U Potrinom gepeku, istražitelji su, između ostalog, pronašli sječiva i ubodno oružje, radio opremu i teleskop. Od tada je u toku istraga protiv Potre. Međutim, istražni zatvor mu je ukinut pod uslovom da prizna krivično djelo.

Nakon puštanja na slobodu, sam Potra je dao nekoliko izjava: Rumunijom su vladale „sluge globalizma“. Sve dok policija ne hapsi ove ljude, već hapsi ljude poput njega, ništa se neće promijeniti u zemlji – i „naša djeca će morati da ratuju u Ukrajini“. On je indirektno zaprijetio rumunskom predsjedniku Klausu Johanisu, koji je ove nedelje podnio ostavku i koji je po struci profesor fizike: Došao je u Bukurešt da „profesora fizike zadrži na popravnom zbog neuspješno položenog testa iz mehanike".

Pratite nas i na Facebooku, na X-u, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu