Republika protiv islamizma

Krajem marta ove godine je prilično nepoznati francuski ministar za mlade, sport i urbanizam, Patrik Kane (Patrick Kanner) izazvao veliku pažnju saopštenjem francuskoj javnosti. U Francuskoj postoji otprilike 100 gradskih četvrti koje su nalik belgijskoj četvrti Molenbek. Iz Molenbeka su bili mnogi džihadisti koji su u novembru počinili napade u Parizu. Oni su upali u pariski noćni klub 'Batacalan' kao i u više kafića i restorana i ubili više od 130 osoba i oko 350 ranili.

Stotinu francuskih Molenbeka. To po riječima ministra znači: stotine slučajeva 'enormne koncentracije siromaštva i nezaposlenosti, ultrakomunitarističkog sistema, mafijaškog sistema sive ekonomije'.

Malo koja vijest je bila toliko senzacionalna, a spektakularno je bilo i to što se tako izrazio neko od vladajućih socijalista. Jer, socijalisti su do sada bili uzdržani od davanja ovakvih procjena. No, da Kaneova izjava nije bila slučajna, postalo je jasno samo nekoliko dana kasnije kada je premijer Francuske Manuel Val (Valls) u javnost izašao sa vrlo sličnim izjavama: fundamentalistički islam, rekao je on na jednom stručnom savjetovanju, prijeti da uzme primat nad umjernim islamom. "Postoji jedna veoma aktivna manjina koja smatra da može da dobije ideološku i kulturnu bitku", kazao je on. "Najvažnije pitanje je to kako da ponovo izgradimo republiku, i to ne samo u pogođenim četvrtima već u cijeloj zemlji."

Svojom izjavom Val je na sebe navukao kritike. Mora se prestati sa plašenjem Francuza, otprilike tako je kazao Abdalah Zekri, predsjednik Nacionalne opservatorije protiv islamofobije.

Tako su isplivala dvije centralne ključne riječi u francuskoj debati o islamu: 'republika' i 'islamofobija'. S jedne strane tu je briga za društvenu zajednicu, a s druge strane zamjeranje da kritika fundamentalnog islama stavlja pod sumnju čitavu jednu religiju.

Diskusija se zaoštrila manifestom objavljenim u listu 'Liberation' koji su potpisali brojni intelektualci i političari među kojima ima i muslimana. Manifest je objavljen pod naslovom: 'Toute le rigeur republicaine contre l'islam radical', što u prevodu znači: 'Svim republikanskim snagama protiv radikalnog islama'.

"Pravni rat"

Potpisnici Manifesta su se na samom početku suprotstavili tvrdnjama da se kod zalaganja za pravo na slobodu mišljenja i pravo na kritiku radi o 'rasizmu' i 'islamofobiji'. Ovakve optužbe stavljaju pravo na slobodu mišljenja i kritike pod 'diktat religije uopšte, a posebno islama'. Međutim, potpisnici Manifesta nisu samo zabrinuti zbog porasta fizičkog nasilja. U najmanju ruku isto toliko brige zadaje im to što se kritičari islamista i njihovi protivnici povlače po sudovima. Intelektualci koji su potpisnici Manifesta govore da se radi čak o 'pravnom ratu'.

Pomenuli su slučaj kanadske novinarke Džemile Behabib koja je već jedanput bila tužena zbog toga što je objavila fotografiju djece sa takmičenja u Kuranu iz jedne džamije - i to bez obzira što je tamošnji džemat prethodno objavio tu istu fotografiju na svojoj internet stranici. Sada novinarki Benhabib slijedi novi proces. Ona je kritikovala to što jedna privatna kanadska škola, koju sufinansira država, nalaže učenicama od trećeg razreda kao obavezu nošenje marame. Škola je protiv Benhabin preduzela pravne korake. Proces počinje u septembru.

Potpisnici žele da se 'republikanskom neumoljivošću' suprotstave radikalnom islamu. Na taj način oni aludiraju na energično vođenje debate o ideji 'republike'. Dakle, po čemu se definiše francusko društvo, koja prava i obaveze se mogu i moraju zahtijevati od građana, kako bi se isto održalo. U obaveze spadaju religiozna i kulturna uzdržanost u javnom prostoru, a to s ciljem olakšavanja integracije tek doseljenim novim građanima Francuske.

Filozof Alen Finkilkraut (Alain Finkielkraut) prethodnih je godine značajno uticao na debatu i uvijek iznova se zalagao za uzdržanost. "Mi danas naginjemo ka tom da u svakoj kritici pretjeranog naglašavanja identiteta direktno na djelu vidimo nacionalizam, mržnju prema strancima ili rasizam", kazao je on za DW.

Ovakve brige su u određenom stepenu kontraproduktivne jer vode ka novom regulisanju zabrane govora. "Ukoliko određene teme prebrzo tabuiziramo, mi tako sigurno ponovo uvodimo totalitarnu logiku u načinu razmišljanja."

Ovakve brige zaokupljaju i potpisnike Manifesta. Republika je, naglasili su oni, takva društvena forma u kojoj bi se građani morali naviknuti da žive sa jednom takvom vrstom pretjerivanja. Oni svjesno računaju s tim ali isto to zahtijevaju i od svojih kritičara.